Maranathakerk als eerste kerkgebouw zelfvoorzienend voor elektriciteit en warmte
‘We willen een inspiratie zijn voor andere monumentale panden in Den Haag’
Als eerste kerkgebouw in Den Haag wordt de Maranathakerk zelfvoorzienend voor elektriciteit en warmte. Wat is daar allemaal voor nodig? Vier warmtepompen, 76 zonnepanelen, een ondergronds buffervat én revolutionaire zeezoutbatterijen. Plus de onmisbare technische kennis van een gedreven ouderling.
De energienota oplopend tot 10.000 euro drukte zwaar op de jaarrekening van de Maranathakerk in Duinoord. Hoog tijd om te verduurzamen. ‘In de herfst waaiden er blaadjes door de glas-in-loodramen naar binnen’ vertelt kerkrentmeester Carolien Gijsbers om de noodzaak te illustreren.
Ouderling Henk Teutscher heeft als bouwkundige een schat aan ervaring met ingewikkelde technische installaties. Hij zette al zijn kennis en contacten in om tot een haalbaar en betaalbaar plan te komen. De gerestaureerde glas-in-loodramen werden van HR++glas voorzien. Maar de dikke eensteensmuren en houten dakconstructie isoleren, dat bleek niet te doen. Hoe dan ook blijft er ’s winters veel warmte nodig om de kerk op temperatuur te krijgen.
Zonnestroom
‘We hebben de gasgestookte cv-ketels vervangen door vier geschakelde warmtepompen die achter de kerk staan. Ze krijgen elektriciteit van 76 zonnepanelen. Om op bewolkte dagen en in de avond voldoende warmte in voorraad te hebben, is een buffervat ingegraven van 4.000 liter. We gebruiken de stroom overdag om het water op 55 graden te houden, daarmee kan de kerk ’s avonds worden verwarmd.’
Het meest spectaculaire onderdeel van de nieuwe installatie zijn de zeezoutbatterijen. Binnenkort worden ze geïnstalleerd. Het is een Nederlandse vinding die nog volop in ontwikkeling is. De leverancier gebruikt de kerk om het systeem te monitoren, in samenwerking met TU Delft. Techneut Teutscher is enthousiast: ‘Zeezout is in overvloed beschikbaar en eindeloos te hergebruiken. De resultaten van pilots in Nederland en Israël zijn veelbelovend. Het is een duurzaam alternatief voor lithium-batterijen. We kijken bij alle onderdelen van de nieuwe installatie welke grondstoffen worden gebruikt en of er ergens in de keten sprake is van milieuschade of uitbuiting. Dat is bij lithium overduidelijk het geval. Daarom werken we ook alleen met leveranciers die dezelfde principes onderschrijven.’
Haags Klimaatfonds
Carolien vertelt hoe de investeringen van in totaal ruim 300.000 euro zijn gefinancierd: ‘Als eigenaar van het gebouw heeft de koepel van protestantse kerken in Den Haag een deel van de kosten voor zijn rekening genomen. Verder kregen we flinke subsidies van de rijksoverheid en van het Klimaatfonds Den Haag op basis van de hoeveelheid CO₂ die wordt bespaard. We zijn ook dankbaar voor een groot legaat dat kon worden ingezet. Uiteindelijk heeft de kerk geen lening hoeven af te sluiten. Alle financiële bijdragen bij elkaar dekken volledig de investeringen. Als zelfs een ingewikkeld gebouw als dit klimaatneutraal kan worden, dan moet dat bij andere monumentale panden in Den Haag ook lukken. We laten graag zien hoe het hier is aangepakt.’
Groene kerk
In 2020 is besloten om de Maranathakerk volledig zelfvoorzienend te willen maken. De kerk is aangesloten bij de beweging van groene kerken. Zorgvuldig omgaan met de schepping en de aarde leefbaar achterlaten voor volgende generaties, vraagt om actie. De daad bij het woord voegen, binnen en buiten de kerk. Groene kerken organiseren duurzaamheidsactiviteiten voor de buurt en in de hele stad.
Groene kerken is een initiatief van Kerk in Actie en Maatschappij van Welstand. Kijk voor meer inspiratie en informatie op de website.
Dit artikel is geschreven voor de Stadskrant. Tekst: Hans Oerlemans, foto: Henriëtte Guest.
